25 lutego 1831. 60 tysięcy maszerujących na Warszawę moskali, dowodzonych przez feldmarszałka Iwana Dybicza, zostało powstrzymanych pod wsią Grochów przez polską armię, liczącą 40 tysięcy żołnierzy, dowodzonych przez generała Józefa Chłopickiego. To właśnie ta bitwa przestawiona jest przez Wyspiańskiego w „Warszawiance”. Na środku pola bitwy rosła stara lipa, niemy świadek bitwy, wycięta dopiero ze starości w XX wieku, z której zrobiono relikwie – krzyżyki noszone m.in. przez obrońców Warszawy w 1939 i walecznych powstańców warszawskich z 1944. 30 lat po bitwie, w lutym 1961, odbyły się obchody rocznicowe bitwy. Uroczystości rozpoczęły cykl zdarzeń, które zainicjowały Powstanie Styczniowe. Moskale zamknęli kościoły, wprowadzono stan wojenny, panoszyli się kozacy i żandarmi, wprowadzano względem Polaków coraz liczniejsze zakazy (znamy to i dzisiaj) dotyczące zachowania i ubioru, tego co wolno, a czego nie wolno mówić i pisać. Wściekłość, rocznica bitwy pod Olszynką groziła zgromadzeniem się tłumów. Moskale postanowili manifestację zablokować. Zablokowali jedyny most Warszawy - most pontonowy. To był błąd, ludzie zamiast spotkać się pod Olszynką, spotkali się na placu Zamkowym. Śpiewano „Boże coś Polskę”, nad głowami powiewały herby trzech części Rzeczypospolitej Orzeł, Pogoń i św. Michał Archanioł. Pojawili się uzbrojeni żandarmi pod dowództwem oberpolicmajstra Trepowa, po drugiej stronie Polacy uzbrojeni tylko w święte obrazy. Trepow zaczął lżyć Polaków, wreszcie dostał w pysk i kazał zaatakować Polaków. Rozpoczęły się zamieszki i masowe aresztowania.
Powstała wówczas pieśń „Na Starym Mieście, przy wodotrysku, Teodor Trepow dostał po pysku”. Trepow stał się „ojcem chrzestnym” słowa TREP. Później przyszła kolejna manifestacja domagająca się uwolnienia aresztowanych w Cytadeli. Wtedy otwarli moskale ogień zabijając 5 osób (Pięciu Poległych – ofiary symbole). Wkrótce wybuchło Powstanie Styczniowe.
Komentarze